Dimitri Van Zeebroeck fotograaf en documentairemaker. Maar na de lockdown in 2020 ging de Antwerpenaar in Spanje op zoek naar een nieuw leven. Hij verkocht zijn huis in Berchem en begon een wijngaard aan de oever van de Ebro in Catalonië. Na drie jaar wroeten bracht hij onlangs zijn eerste twee natuurwijnen uit. “Ik heb hier een levenskwaliteit die ik in België nooit zou gehaald hebben.”
Trouwe Canvas-kijkers kennen zijn werk. De voorbije decennia maakte Dimitri Van Zeebroeck (48) knappe documentaire reeksen als Weerwolven, Elements, Surplace en God Woont in Berchem. Voor de televisie portretteerde hij intrigerende figuren als Jean-Marie Berckmans, Rinus Van de Velde of Greg Van Avermaet. Maar aan het eind van het vorige decennium zat hij op een dood spoor.
“Het werd steeds moeilijker om de budgetten rond te krijgen voor de documentaires die ik graag wilde maken”, vertelt de Antwerpenaar. “Ik had mijn eigen productiehuis en deed bijna alles zelf, ook de preproductie, de administratie. De bureaucratische papiermolen die je in gang moet zetten om met het Vlaams Audiovisueel Fonds samen te werken, begon me steeds meer tegen te steken. Daarbij kwam dat ik mijn ziel en zaligheid in dat werk legde. Ik deed het op een passionele, bijna maniakale manier. Het heeft me gesloopt.”
Dimitri wist het even niet meer. Wat wilde hij nog doen? Welke verhalen wilde hij nog vertellen? En toen kwam covid. De eerste lockdown bracht hij door op een boot in de jachthaven van Valencia. Spanje was het land waar hij vrienden had, waar hij de prijs-levenskwaliteitverhouding het hoogst inschatte. “Ik had veel tijd om na te denken, te bezinnen. Ik besloot ginder een doorstart te maken en op zoek te gaan naar een creatieve cocon, een wat afgelegen huis waarin ik me thuis kon voelen.”
Masia Pegna
In een uithoek van het internet vond hij een kleine advertentie voor een ‘renovatieproject’ met een onduidelijke foto uit de jaren 70. Die foto zei hem niet veel, maar de omschrijving triggerde hem. Er was sprake van 86 hectare natuurgebied, 2 kilometer privéoever aan een rivier, een wijngaard, een oud, prestigieus pand. Hij reed naar het Catalaanse binnenland en belandde op ‘een magische plek’ aan de Ebro, aan de overkant van het dorpje Miravet met zijn beroemd middeleeuws kasteel.
“Ik werd er onmiddellijk omver geblazen door de natuur, de stilte en de sereniteit”, zegt hij, nog altijd onder de indruk. “Het was een schijnbaar eindeloos park met een wijngaard van 10 hectare. Ik had nooit van een wijngaard gedroomd. Maar ik voelde instinctmatig dat dit domein mij had gevonden en dat de mogelijkheden ervan me zouden dicteren wat ik ging doen.”
Het domein, Masia Pegna, behoorde toe aan een oude Catalaanse familie van markiezen. De bodega lag al zeven jaar stil, maar alles was er nog: de machines, de tractoren… “Mijn vriendin en ik stonden te popelen om alles opnieuw in gang te steken. We zagen het als een schitterend romantisch avontuur, maar uiteraard hadden we het onderschat. Het was keihard werken, ’s avonds vielen we vaak al om 8 of 9 uur uitgeput in slaap, te moe om onze kleren nog uit te trekken.”
Voor haar werd het te veel, hun relatie hield geen stand. Dimitri daarentegen zette koppig door. “Ondertussen ben ik hier drie jaar bezig. En ik kan nog altijd niet geloven hoe veel het van me gevergd heeft. Je moet je aanpassen aan een ander land, een ander klimaat, een andere mentaliteit, een andere taal – als je Frans en Spaans spreekt denk je dat Catalaans wel eenvoudig zal zijn, maar dat is het niet. Maar de grootste aanpassing was natuurlijk het volledig nieuwe vak. Ik kende bitter weinig van wijnbouw, ik had zelfs nog nooit met een tractor gereden, laat staan dat ik wist hoe ik wijn moest maken. Ik heb heel hard moeten studeren. Pas vorige week heb ik mijn diploma biolandbouw gehaald aan de landbouwschool van Reus (een Catalaanse stad in het binnenland ten noorden van de bekende badplaats Salou; red.).”
In eerste instantie kreeg hij nog hulp van de oude eigenaar. Maar redelijk snel liep hij stoemelings een gepensioneerde oenoloog van het beroemde wijnhuis Alvaro Palacios tegen het lijf. De man woonde in de buurt. “Een godsgeschenk”, noemt Dimitri hem. “Ik had machines waarvan ik niet eens wist hoe ik ze moest aansluiten. Ik had nog nooit van irrigatietechnieken gehoord. Hij heeft me álles geleerd. En ik pikte het snel op. Blijkbaar heb ik een feeling voor het beroep.”
Kantelpunt
Na de landbouw en het daadwerkelijke maken van de wijn ben je nog niet klaar. Je moet een goede fles hebben, een etiket, je moet de wijn nog verkopen. Het is een beroep met oneindig veel facetten, zeker voor de zelfstandige die nog op de kleinschalige, ambachtelijke manier te werk gaat. Hij moet voortdurend vier of vijf balletjes tegelijk in de lucht houden. “Elke fles gaat minstens tien keer door mijn handen: bij het bottelen, het labelen, het kurken, het waxen, het tekenen (de oplages zijn gelimiteerd en genummerd; red.), het verplaatsen…”
En financieel is het een groot avontuur. “Ik ben er een beetje blind ingesprongen”, zegt Dimitri eerlijk. “Vanuit enthousiasme en verwondering. Zonder businessplan. En na drie jaar kan ik zeggen: ik heb nog nooit in mijn leven zo hard gewerkt en zo weinig verdiend. Niks namelijk. Ik heb alleen maar geïnvesteerd en na elke tegenslag ben ik blijven doorzetten. Je kunt niet geloven hoe vaak een tractor een mankement krijgt, welke onverwachte kosten er allemaal op je pad komen, of hoe vaak wilde everzwijnen zich te goed komen doen aan mijn druiven. Maar ik wilde niet opgeven. Ik was volledig gepassioneerd geraakt door mijn nieuwe stiel. ”
“Na drie jaar kon ik eindelijk mijn eerste twee wijnen op de markt brengen, van de oogst van 2021. Dit is een kantelpunt. Nu zal ik moeten tonen of ik een plaats kan veroveren. Ik kan niet blijven werken voor niks. Niemand kan dag en nacht aan de gang blijven zonder dat er iets tegenover staat. Ik hoop de wijn snel uit te verkopen zodat ik opnieuw wat financiële ademruimte krijg. Het worden cruciale maanden.”
De hoop is groot. Dimitri ging de voorbije maanden zijn wijnen – een rode syrah en een orange wine van de macabeo druif – al voorstellen bij een aantal sterrenrestaurants in Catalonië en België (onder andere La Belle in Geel en Bartholomeus in Knokke; red.) en kreeg overal enthousiaste reacties én bestellingen. “Ik vond het al geweldig dat ze me wilden ontvangen”, zegt hij opgewekt. “Die chefs en sommeliers zitten wellicht niet te wachten op een Belgische debutant uit Spanje.”
Hij vertelt met oprechte trots over zijn bezoek aan de sommelier van het sterrenrestaurant Xerta in Barcelona: “We zaten in de lobby van het luxehotel waarin het restaurant gevestigd is. Ze proefde en sloot de ogen. Een hele tijd bleef het stil. En toen – haar ogen nog altijd gesloten – sprak ze: “Ik krijg trillingen. Dit is een wijn die leeft, maar tegelijk een stilleven van Caravaggio. Het is barok, en dan in de goede zin van het woord.”
De wijnbouwer geniet nog na van die woorden. “Dat was voor mij het mooiste moment van de voorbije drie jaar. Dé ultieme motivatie om door te gaan.”
Santa Fortunata
Masia Pegna ligt dus aan de oever van de Ebro, een majestueuze rivier die hier door het door de UNESCO beschermd natuurgebied Terres de l’Ebre meandert. Uit Japan en zelfs de Verenigde Staten komen vissers hier in de hoop om de fameuze, tussen 2 en 3 meter lange meervallen te vangen. In de heuvels en de ondergrond vindt Dimitri nog voortdurend stukjes geschiedenis. De site was al bewoond in de Romeinse tijd, dat bewijzen de stukken van antieke amforen die hij opgroef. Maar er liggen ook nog loopgraven, soldatenhelmen en kogels. Hier vochten republikeinen en anarchisten in 1938 immers de grootste veldslag van de Spaanse burgeroorlog uit. Ongeveer 15.000 manschappen sneuvelden hier. In de façade van het hoofdgebouw zitten nog kogelgaten.
In de 19de eeuw bouwde de markies van Segara hier een kapel ter ere van Santa Fortunata, een jonge vrouw van 18 die was gewurgd. Zij stond symbool voor de maagdelijkheid en de markies bewaarde haar assen als reliek in een glazen urn. Vele decennia later, tijdens de burgeroorlog, staken anarchisten de kapel in brand en vernietigden ze alle religieuze ornamenten. Maar twee jaar geleden vond Dimitri op zijn domein een prachtig, origineel fresco op een metalen bedframe. “Niemand kent het model of de schilder”, zegt de wijnbouwer. “Maar het moet een gereputeerde kunstenaar geweest zijn. Het is zo delicaat. We weten niet wie die vrouw is, maar voor mij symboliseert zij Santa Fortunata.”
Santa Fortunata werd ook de naam van zijn wijnen. En voor de etiketten gebruikte hij details van het schilderwerk: het gezicht voor de syrah en het hand met de vlinders voor de macabeo. “Ik heb heel mijn professionele leven verhalen verteld met mijn foto’s en mijn documentaires en ik wil dat blijven doen met mijn wijn”, zegt hij. “Ik zou een idioot zijn om al die geschiedenis die hier tastbaar aanwezig is, niet te gebruiken.”
Een plan B heeft hij voorlopig niet. “Dit móét tot iets leiden, want ik wil hier oud worden. Zo’n unieke plek ga ik niet meer vinden. Ik push mezelf tot het uiterste om het te doen lukken. En ondertussen probeer ik het voor mezelf ook comfortabeler te maken. Ik woon afgelegen, met de auto is het 10 minuten van de bewoonde wereld. Water pomp ik uit een put. Elektriciteit komt van generatoren en van zonnepanelen die ik net zelf installeerde.”
Dimitri woont alleen, maar eenzaam is hij niet, zegt hij. “Ik kan gelukkig goed alleen zijn. En geregeld komen er vrienden langs. Dan gaan we lekker eten en drinken, mountainbiken in deze prachtige streek. Tijdens die dagen laad ik mijn sociale batterijen op. Mijn huis in Berchem heb ik verkocht. Ik weet niet of ik nog in de stad zou kunnen aarden. Ik merk dat ik hier barst van de energie, ik spring ’s morgens uit mijn bed. Ik heb een levenskwaliteit die ik in België nooit zou gehaald hebben.”
Ondertussen is de cirkel wel stilaan rond. Dimitri vond voor zijn wijnen onder andere een Antwerpse distributeur, Vinatera. “Zij zitten in de Coebergerstraat, misschien niet toevallig tegenover de voormalige fotostudio waar ik in de jaren 90 begon te werken als assistent van fotograaf Evert Thiry.” Hij lacht.
Zijn fotocamera’s hield hij bij. Hij fotografeert nu vooral landschappen, ’s nachts experimenteert hij met sluitertijden. Dimitri ziet wel een aantal parallellen met zijn vroegere professionele wereld. “Wat jij een goede foto of documentaire vindt, vindt jouw buurman misschien rotslecht. Bij wijn is dat ook zo. Het is allemaal heel subjectief. En in beide gevallen is het niet dat je een gat in de markt gevonden hebt of zo. Je creëert iets waarvan er al meer dan genoeg is. Soms lig ik er wakker van. Wat ben ik in hemelsnaam aan het doen? Het was een enorme sprong in het onbekende. Maar ik zou er meteen opnieuw aan beginnen. Wat een ongelooflijk avontuur is dit.”
(bron: GVA – Patrick Vincent)
20 jaar lang was